Bạn bè nhiếp ảnh đón tiếp đoàn tại sân bay Yangon,chuẩn bị cho chuyến đi săn ảnh tại những địa điểm hấp dẫn ở bang Rakhine ( Tây bắc Myanmar)
www.hoangnhiem.com
See Translation
Chúc chuyến đi thành công thu hoạch nhiều ảnh đẹp nhé các anh
Anonymous
Quá tuyệt anh
Anonymous
Chuẩn bị đi Mrauk U ha anh Nhiem Hoang?
Anonymous
Huynh quên hỏi đệ trước để có gian theo, chúc các em thắng lợi lớn nha …đã…!
Anonymous
Sẽ phải đến đó vì nó nằm trong bang Rakhine mà!!
Anonymous
E hóng hình từ anh Nhiem Hoang
Anonymous
E chưa đc lên khu vực này
Anonymous
Chuc chuyen di thanh cong tot dep
Anonymous
Can i join you some day?
Anonymous
Chúc anh em mạnh khỏe và bội thu!
Anonymous
Chúc chuyển đi thiệt vui, Nhiem Hoang nhé
Anonymous
Nhiem Hoang và các anh em tới bang Rakhine của Miến Điện thì nhớ thận trọng. Anh gởi Nhiệm tham khảo thêm chuyện xảy ra cách đây gần 5 năm, và hình như mới tái diễn…
Anonymous
TRẬN CHIẾN GIỮA ĐỀN VÀ CHÀU Ở MIẾN ĐIỆN
Ba thanh niên phục kích đón đường cướp của, hiếp dâm và giết chết một cô gái 26 tuổi ở mạn tây Miến Điện trong tỉnh Rakhine chỉ cách nước láng giềng Bangladesh một con sông. Một hình tội bé bằng hạt cát so với các biến động chính trị khác trên thế giới đã trở thành ngòi nổ để làm bộc phát các vụ bạo loạn chủng tộc và tôn giáo tiếp theo, làm hàng trăm người bị giết, và hàng ngàn căn nhà bị đốt cháy. Chính phủ đã ban hành tình trạng khẩn cấp để quân đội có thể nhanh chóng can thiệp, nhưng cuộc chém giết đang và sẽ không ngừng lại do một sắc lệnh của chính phủ trung ương ở mãi đâu đâu, tận thủ đô Naypyidaw xa xăm…
• Ngòi nổ
5g15 chiều 28/05/2012, ba thanh niên Hồi giáo tên Htet Htet Rawshi 23 tuổi, Rawphi 18 tuổi và Khochi Luyu 21 tuổi mai phục bên sau cây đước ở bìa làng Kyaut Ne Maw để đánh cướp cô thợ may Ma Thida Htwe trên đường về xã Kyauknimaw. Sau khi hè nhau hiếp hội đồng, chúng giết cô gái để phi tang. Ba nghi can đã bị bắt giữ ngay trong vòng 24 giờ. Vụ án mạng đã khơi động những căng thẳng vốn đã âm ỉ từ lâu giữa người địa phương thuộc tỉnh Rakhine và người sắc tộc Rohingya từ Bangladesh sang định cư. Kết quả là hôm 30/05 mai táng nạn nhân, nhiều người bản xứ Rakhine đã tiện thể kéo nhau tới bót cảnh sát Rambree để bày tỏ phản ứng và đòi hỏi công lý. Vẫn chưa hạ hỏa, bốn bữa sau, ngày 3/06, một đám đông khoảng 300 người đã tấn công một xe đò có hành khách Hồi giáo trên xe tại Taungup vì tưởng là trên xe có những tên sát nhân. Họ đã kéo bừa hành khách đạo Hồi xuống xe để giết, trước khi phóng hỏa thiêu rụi chiếc xe. Thực ra, các nạn nhân là tín đồ Hồi giáo vô can, đi hành hương về. Cũng trong ngày hôm ấy, U Aung Than Wai, một người lãnh đạo của ban bảo vệ chợ gần thủ phủ Sittwe đột ngột mất tích, và câu chuyện nầy bỗng trở thành một nghi vấn nữa về xung đột giữa tín đồ hai tôn giáo. Ông U Aung Than Wai là khuôn mặt chính luôn nêu ra các khó khăn của các nhân viên tiếp thị, nhất là mức thuế đánh quá cao vào các cửa hàng. Thựa ra, quyền thâu thuế đã được đấu giá hôm 2/06, và phần thắng cuộc đấu thầu lọt vào tay những người Rohingya từ Bangladesh đến định cư. Aung Than Wai bị các tay anh chị thuộc phía Rohingya hăm dọa, nên không phải bị bắt cóc như lời đồn, mà ông chỉ âm thầm trốn ở nhà bà con. Khoảng 7 giờ tối, bà vợ tên Daw Aung Than Mya kéo thêm 10 phụ nữ nữa tới bót cảnh sát báo cáo chồng mình mất tích sau khi lời qua tiếng lại với các tay anh chị phía Rohingya. Gần nửa đêm, ông Aung Than Wai mới xuất hiện trước đám đông khoảng 200 người địa phương, sau đó vào lánh nạn trong đồn cảnh sát. Lấy lý do tìm cách bắt giữ các tay anh chị dân Rohingya, dân Miến tìm cánh tấn công đồn cảnh sát, nên bị cảnh sát phản công bằng đạn thật và lựu đạn cay, làm 11 người Miến bị thương trong vụ đụng độ nầy.
Mười tín đồ Hồi giáo bị đánh chết oan đã làm các đám đông khác gồm người chính gốc Miến Điện theo đạo Hồi xuống đường ở cố đô Rangoon và tập trung ở đền Sule, làm chính phủ phải chỉ định một bộ trưởng và một cảnh sát trưởng cao niên đứng ra thành lập một ủy ban để điều tra vụ việc, với nhiệm vụ phải xác định nguyên nhân và truy tìm những kẻ chủ mưu để truy trố ra tòa. Bốn tuần lễ sau, có 30 người trong đám phục kích xe đò đã bị bắt giữ vì liên quan đến vụ giết 10 hành khách Hồi giáo. Ủy ban cũng tìm ra nguyên nhân vụ giết cô thợ may: thủ phạm Htet Htet Rawshi theo dõi và nắm được thông lệ của cô Ma Thida Htwe hàng ngày vẫn đi đi về về giữa xã cô cư ngụ với tiệm may; hắn lại đang lúc cần gấp một khoản tiền để cưới vợ, nên thoạt đầu chỉ định đánh cướp tư trang trên người cô, hắn rủ thêm Rawphi và Khochi để tiện áp đảo. Khi gặp cô một mình, chúng chĩa dao nhọn, kéo cô vào lùm cây để thay nhau cưỡng hiếp, sau đó giết chết cô rồi lột sạch nữ trang. Để tránh bạo động chủng tộc và ngăn dân làng có hành động nguy hại cho tính mạng các bị can, chính quyền địa phương đã chuyển ba thanh niên tới khám đường Kyaukpyu vào sáng 30/05, nhưng tới sau trưa, khoảng 100 người địa phương Rakhine tới bót cảnh sát đòi phải giao các thủ phạm cho họ.
• Đổ thêm dầu vào lửa
Ngày 8/06/2012, tín đồ Hồi giáo cầu kinh ở đền thờ trung ương của thị trấn Maung Daw. Khoảng 1 giờ trưa, khoảng 1.000 người Rohingya bắt đầu khởi động bạo loạn trước ngân hàng Kan Baw Za bằng cách ném gạch đá vào nhà khách và một căn hộ khác. Lúc 2 giờ, một khu chợ bị phóng hỏa trong đó có nhà khách Thazin và 6 cửa tiệm bị cháy rụi. Tiếp theo, tu viện Baho bị nổi lửa, ngọn lửa cháy lan qua làng Bohmu. Ở khu phố Myo Oo, hai căn nhà bị đốt cùng lúc với các thiền viện ở làng Kha Yay Myine và làng Nyaung Chaung. Tới 5g15, cảnh sát tiến hành tuần tra và triệt hạ các chướng ngại vật. Đúng lúc ấy, từ trên một cao ốc, người Rohingya Hồi giáo bất thần nổ súng vào đám đông thường dân và toán cảnh sát đang tìm cách khống chế khoảng 10 người Rohingya bạo động có vũ khí ở bên dưới. Những người bị trúng đạn được đưa đi cấp cứu ở bệnh viện Sittwe. Đến tối, một toán Rohingya bạo động khoảng 20 người đột kích bệnh viện Maung Daw và nhân viên bệnh viện phải chạy tìm chỗ ẩn núp. Hai căn nhà bên trước bệnh viện bị nổi lửa, người trong nhà chạy vào các tu viện để nương náu. Tại Sittwe, một đám tang trở thành đám hoảng loạn khi người Rohingya từ làng The Chaung tới quấy phá, làm 3 chiếc xe trong đoàn xe đám tang quay đầu chạy lui, 2 chiếc còn lại bị mất liên lạc. 20 nhà sư trong đám ma được cảnh sát che chở đưa tới viện đại học Rohingya lánh nạn. Dân địa phương ở tỉnh lỵ Sittwe nhận xét rằng tình hình rối loạn nầy sẽ đưa tới xung đột tôn giáo hơn là căng thẳng sắc tộc. Đến lúc nầy quân đội đang kiểm soát thị trấn Maung Daw, mặc dù khoảng 200 người Rohingya bao vây đồn cảnh sát ở xã San Pya, làm cảnh sát phải giải tỏa vòng vây bằng cách bắn chỉ thiên. Khoảng 30 ngôi làng đã bị thiêu rụi và đồn cảnh sát Laung Don bị vây hãm. Một số trẻ em lánh nạn bên trong tu viện Wai Thar Li đã chết, tu viện đang cháy. Trong khi đó, U Khin Yee, Bộ trưởng Bộ Di trú Miến Điện khẳng định rằng những người Rohingya không phải là một sắc dân của quốc gia ông.
Ngày 9/06, chính phủ ra lệnh giới nghiêm tại Maund Daw và cho quân đội hành quân vào thị trấn để giải vây cho người địa phương bị kẹt trong các khu phố, còn dân gốc Rohingya tập trung ở làng Bo Hmu đang bốc cháy để tiến về thị trấn. Tiếng súng nghe rất rõ ở nơi nầy nơi kia.
Một phóng viên ảnh của thông tấn xã AP tới được thị trấn Kyauktaw nằm cách thủ phủ Sittwe của tỉnh Rakhine 75 km kể rằng anh đã trông thấy 11 người bị trúng đạn được xe cấp cứu chở tới bệnh xá nhỏ chỉ có 25 giường bệnh. Tới nơi, một người đã vừa chết. Những nạn nhân nầy đều là người Miến theo đạo Phật, điều nầy cho thấy hoặc bệnh viện không nhận bệnh nhân theo Hồi giáo, hoặc là người Rohingya bị thương bằng lòng chịu chết thay vì được chở đến đây. Một thanh niên tình nguyện phụ giúp ở bệnh xá tên Min Oo cho hay đã có 5 xác chết được mang tới đây trong đó có một xác phụ nữ. Các nạn nhân và xác chết được chở bằng thuyền từ các nơi hẽo lánh xa 16 km, rồi mới được xe cứu thương tiếp chuyển từ thuyền máy.
Phóng viên AP thuật lại lời một dân làng người Rakhine cho biết tình hình rất căng thẳng và rối rắm. Khi hai nhóm Rakhine và Rohingya đụng độ nhau, lính chính phủ đã bắn vào người Rakhine nên mới có 11 nạn nhân nầy. Trước đây có dư luận cho rằng quân đội không bảo về người Hồi giáo Rohingya, nhưng các nạn nhân đang nằm tại bệnh xá nầy chứng minh là lính tráng làm ngược lại. Lệnh thiết quân luật được quy định nhiều nơi, sau đó được mở rộng thêm đến nhiều khu vực khác. Căng thẳng vẫn âm ỉ, một phần vì chính phủ không tìm ra được giải pháp dài hạn thích đáng nhằm giải quyết cơn khủng hoảng, ngoài biện pháp tiêu cực là cách ly hai nhóm tôn giáo đối nghịch nhau. Mặc dù nhiều người Rohingya chào đời và sinh con đẻ cháu trên đất Miến từ nhiều thế hệ qua, họ vẫn bị nhà nước coi là ngoại kiều – những thành phần ngoại bang lấn chiếm đất đai trù phú của dân Miến.
• Như cháy rừng
Tới nay, bạo loạn do xung đột chủng tộc vẫn kéo dài và lan rộng trong khắp tỉnh Rakhine. Trong mấy ngày vừa qua, thêm 6 tín đồ Phật giáo và nhiều tín đồ Hồi giáo đã bị đối phương giết gần thị trấn cổ Mrauk-U. Có ít nhất 10 làng xã đã trở thành mồi của thần hỏa, sau khi tin tức nói có 3 phật tử bị phe Hồi giáo giết, hai trong ba người chết là Aung Moe, 28 tuổi, và Tha Kyaw, 31. Hai binh sĩ Miến bị bắn trọng thương, sống chết thế nào không rõ. Lửa cũng đã làm chết cháy một bô lão Hồi giáo. Những con số với đơn vị ngàn nhà bị thiêu rụi, hàng trăm người chết bây giờ đã thành quá quen tai, nhất là trong khi mỗi bên đều tất bật tự bảo vệ, và bên nào cũng biết cách tự vệ tốt nhất là tấn công, tiên hạ thủ vi cường, mình không giết người, thì người giết mình. Quân đội phong tỏa mọi đường sá dẫn vào khu Tharat Ok và Parein vừa xảy ra bạo loạn và lửa cháy nên các phóng viên khác khó kiểm chứng độ xác thực của mọi tin tức.
Cho đến 9 giờ sáng ngày 22/10, từ xa vẫn còn nhìn thấy được ngọn khói bốc cao từ làng Mrauk-U. Người ta thấy hàng trăm người Rakhine theo đạo Phật từ các vùng lân cận, phần lớn là thanh niên trẻ, lao về phía đang xảy ra hỗn loạn và khói lửa, bằng cách chạy bộ, bằng xe gắn máy, bằng xe tuk-tuk ba bánh, và bằng các chuyến xe đò đầy ắp cả trên mui. Họ võ trang bằng bất cứ gì có thể kiếm được: dao phát rẫy, liềm cắt cỏ, chỉa xúc rơm, giáo cán dài, ná dây thun, bom dầu hỏa. Khi nhà báo hỏi đi đâu, họ trả lời bằng cách đưa tay làm cử chỉ đường dao cắt qua cổ họng. Khi đêm xuống, làng Mrauk-U được thanh niên cũng vũ trang như thế canh giữ, còn phía thanh niên Rakhine thì trốn vào thị trấn để tránh bị đánh úp. Ngày kế, các tin tức cho biết là lửa bốc cháy tại hai xã khác, tiếp theo sau một vài vụ giết chóc mới. Xung đột làm các làng xã của người Hồi giáo bị phong tỏa, dân làng không được vào thị trấn, và cộng đồng Rakhine đang tìm cách cô lập những doanh nhân nào bán buôn với người Hồi. Vụ lộn xộn mới nhất nầy bắt nguồn từ tối 21/10, khi một doanh nhân Phật tử Rakhine ở Mrauk-U bị giết vì tội bán một số lượng lớn gạo cho người Hồi giáo.
Mrauk-U xưa kia là thủ phủ của tỉnh Rakhine dưới thời vương quốc độc lập Arakan, nay chỉ còn là một điểm du lịch, với trên dưới 150 chùa chiềng, đền thờ và tu viện trải dài hoặc bên các hồ nước thơ mộng, hoặc giữa những ruộng lúa bao la bát ngát, hay lẩn khuất trong những cánh rừng mông mênh. Nay thì du khách không còn lai vảng, và bạo loạn bắt đầu lan tới Kyauk Phu, nơi các công nhân Nam Hàn đang xây cất trạm bơm gồm hai đường ống dẫn dầu lửa và hơi đốt từ bờ biển vào lục địa Trung quốc ở phía đông bắc.
Tính chung, những cuộc bạo động rải rác nhiều nơi đã gây chết chóc cho ít nhất 90 người, và thiêu hủy không dưới 3 ngàn nóc nhà, làm hàng chục ngàn người phải chạy tứ tán để tỵ nạn ở các trại tiếp cư. Liên Hiệp Quốc đã kêu gọi các bên hòa hoãn. Ashok Nigam, điều hợp viên về Cư trú và Nhân đạo của LHQ tại Miến Điện xin cho nhân viên của ông được phép tức khắc và vô điều kiện vào thăm tất cả mọi cộng đồng đang cần cứu cấp nhân đạo. Lời yêu cầu của LHQ liệt kê những con số dân tỵ nạn khổng lồ vừa chạy trốn đợt bạo loạn mới tại Miến Điện đang tràn ngập các trại tạm cư dành cho 75.000 người nay đã quá tải. LHQ ghi rất cụ thể: “Trợ cấp nhân đạo ngắn hạn và hành động để tiến tới các giải pháp dài hạn là 2 điều cấp bách nhằm giải quyết tận gốc mối xung đột nầy”. Các căng thẳng và hiềm khích vẫn ngấm ngầm sôi sục một phần vì chính quyền Miến thất bại trước việc đề ra bất cứ một giải pháp dài hạn nào cho cơn khủng hoảng, ngoài việc tìm cách cách ly hai nhóm dân tộc và tôn giáo trong một số địa phương trọng điểm.
• Sắc dân Rohingya thiểu số
Tính đến nay, có cả thảy 800 ngàn người Hồi giáo sống quy tụ ở tỉnh Rakhine ở phía tây Miến Điện trộn lẫn giữa 3 triệu người Miến theo đạo Phật đông gấp bốn lần. Họ được gọi chung bằng cái tên Rohingya – những người mà LHQ xác định là thành phần thiểu số bị ngược đãi nặng nề nhất trên hành tinh này, nhiều người trong số nầy đã trốn chết chạy tới nương thân ở các trại tỵ nạn và các chuồng chứa người ở nước láng giềng Bangladesh hay dọc miền biên thùy Thái-Miến.
Mười bốn năm sau biến cố Miến Điện chinh phục miền Arakan vào năm 1785 – nơi về sau nầy trở thành tỉnh Rakhine hiện nay – 35 ngàn dân bộ tộc Arakan (tức Rohingya) chạy loạn tới khu vực lân cận Chittagong bên phần đất Bengal (nay là Bangladesh) thuộc Anh để núp bóng chính quyền Anh và tránh bị người Miến ngược đãi. Tiến vào miền Arakan, người Miến xử tử hàng ngàn đàn ông Arakan, và trục xuất hầu hết người mang dòng máu Arakan còn sót lại vào miền trung Miến. Khi Đế quốc Anh tiến vào miền Arakan, những người dân còn sống sót cho biết họ là dân Rohingya, hoặc hậu duệ của bộ tộc Arakan. Chính sách của Anh thời bấy giờ khuyến khích người dân Bengal sống quanh đó di cư vào khu vực thưa dân và đất đai phì nhiêu để làm nông. Đại công ty Đông Ấn của Anh mở rộng mạng lưới hành chánh của họ tới miền Arakan, việc nầy đưa đến tình trạng xóa bỏ biên giới quốc tế giữa Bengal và Arakan (tức Bangladesh và Miến Điện hiện nay), cũng như việc qua lại giữa hai miền coi như di chuyển nội địa, không còn là di trú giữa hai quốc gia. Thống kê dân số do Anh tiến hành vào năm 1891 ghi nhận sự hiện diện 58.255 người Hồi giáo trong vùng Arakan, và tới năm 1911, con số nầy lên tới 178.647 người. Làn sóng di cư tăng vọt chủ yếu là do biện pháp thu dụng lao động của Anh để làm việc trên các ruộng lúa. Từ Bengal, dân chúng tràn về Arakan bằng từng đợt quy mô, và việc người Ấn đổ xô qua đất Miến là hiện tượng quốc tế, không chỉ khoanh vùng tại khu vực Arakan. Sử gia Thant Myint-U viết: “Vào đầu thế kỷ 20, người Ấn tới Miến bằng con số không dưới một phần tư triệu đầu người mỗi năm, riêng năm 1927 là đỉnh cao nhất, con số nầy lên đến 480.000 người; thủ đô Rangoon lúc ấy đã có con số dân cư 13 triệu người, vượt quá New York là thành phố cảng tiếp nhận di dân đông nhất thế giới.” Vào thời kỳ nầy, trong các thành thị lớn của Miến như Rangoon, Sittwe, Bassein, Moulmein, người Ấn Độ đã trở thành đa số, làm chính quyền địa phương của người Miến dưới sự cai trị của Anh đã phản ứng bằng những hành động kỳ thị, vì mặc cảm thiểu số, và nỗi lo sợ. Trái bom nổ chậm do ảnh hưởng của việc di cư hàng loạt nầy đe dọa nặng nhất là tại Arakan, một khu vực thưa dân, khiến chính phủ Anh thực sự lo ngại. Năm 1938, đứng trước những xung khắc và thù hận giữa hai phía người địa phương Rakhine theo Phật giáo và người Rohingya theo Hồi giáo, chính phủ Luân Đôn thành lập Ủy ban Điều tra do James Ester và Tin Tut tiến hành, nhằm tìm một lối thoát. Sau khi điều nghiên, ủy ban nầy đề xuất việc vẽ lại đường biên giới quốc gia cụ thể, nhưng trong khi đang chờ phê chuẩn, thì Thế chiến Thứ Hai ập tới.
• Lịch sử tái diễn?
Vào giữa cuộc thế chiến, hai ngày sau khi 550 tù nhân Pháp gốc Do Thái đầu tiên bị Đức quốc xã tống lên xe lửa từ trại giam Compiegne tới lò thiêu sống Auschwitz & Birkenau, và 700 người Ba Lan gốc Do Thái đầu tiên từ trại giam Lvov tới trại tập trung Belzec để chờ chết, hôm 28/03/1942, chừng 5.000 người Hồi giáo sống ở 2 thị trấn Minbya và Mrohaung đã bị tín đồ Phật giáo tỉnh Rakhine tàn sát. Cũng trong thời điểm nầy, tín đồ Hồi giáo ở mạn bắc tỉnh Rakhine giết khoảng 20 ngàn người địa phương theo Phật giáo, trong đó có cả Phó Cao ủy U Oo Kyaw Khaing – người có nhiệm vụ làm trung gian hòa giải tín đồ hai tôn giáo. Khi quân Nhật tiến vào Miến Điện, các lực lượng Anh rút lui về phía Ấn Độ, bỏ lại các miền đất và dân chúng phía sau trong cảnh vô chính phủ giữa Nhật và Anh, bạo loạn đã bùng nổ, giữa bên theo và bên chống chính quyền Anh, cũng như giữa phe Hồi giáo Rohingya và phe Phật giáo Rakhine. Đã thế, chính phủ Anh lại trao vũ khí cho các nhóm Hồi giáo ở mạn bắc tỉnh Arakan để tạo thành khu vực trái độn an toàn giữa lính Anh với quân Nhật. Tập thể Rohingya nầy tích cực ủng hộ phe Đồng Minh trong suốt cuộc thế chiến, và chống lại quân Nhật. Họ đảm nhiệm việc do thám các hoạt động của Nhật để báo lại cho phe Đồng Minh, do đó, lính Nhật đã thực hiện vô số vụ hiếp dâm, giết chóc cũng như tra tấn hàng ngàn thường dân Rohingya, làm ít ra 22 ngàn người sắc tộc nầy đã phải vượt biên chạy qua Bengal nương náu, chưa kể 40 ngàn người khác đào tẩu tới Chittagong sau những chuỗi tàn sát dưới tay người Miến và lính Nhật.
Thế chiến Thứ Nhì chấm dứt, nhưng chiến tranh và thù hận giữa phe Hồi giáo Rohingya và phe Phật giáo Rakhine ở Miến Điện thì không. Giới cao niên Rohingya thành lập đảng Mujahid tại miền bắc Arakan vào năm 1947, với chủ trương thành lập một quốc gia Hồi giáo tự trị ngay trong vùng Arakan. Đảng nầy đã hoạt động nhưng chưa đạt được thành quả khả quan nào, thì tướng Ne Win và Hội Đồng Cách mạng với chủ trương xã hội chủ nghĩa của ông làm đảo chánh quân sự ngày 2/03/1962, đặt đất nước dưới tình trạng thiết quân luật suốt 12 năm. Năm 1978, Chiến dịch quân sự Nagamin (Long Vương) được tiến hành, làm phần lớn người Hồi giáo phải băng sông Naf qua Bangladesh, hay dùng thuyền vượt biển tới tận thành phố cảng Karachi của Pakistan để nương náu. Suốt nửa thế kỷ cầm quyền vùa qua, chính phủ quân sự Miến dựa vào hậu thuẫn của người quốc gia Miến và vào môn phái Phật giáo Theravada để củng cố quyền lực, nên họ chẳng phải che giấu thái độ kỳ thị với các nhóm thiểu số như người Hoa thuộc Quả Cảm tộc (Kolang) và Phan Thái tộc (Panthay), nhất là sắc tộc Rohingya theo đạo Hồi. Do đó, xung khắc giữa người Rakhine và Rohingya đã mang tính chất truyền thống và lịch sử, và việc đốt cháy hoàn toàn nhiều làng xã với hàng ngàn nóc gia, cơ quan chính quyền, trường học từ đầu tháng Sau đến nay là chuyện mặc nhiên, còn vụ cướp của, hiếp dâm, sát hại cô thợ may Ma Thida Htwe bất quá chỉ là giọt nước sau chót làm tràn ly nước đã đầy tới miệng. Theo ông Tun Khin, chủ tịch hội người Miến gốc Rohingya tại Anh, đợt nầy đã có 650 người Rohingya bị giết, 1.200 người mất tích, và trên 80 ngàn người lâm cảnh màn trời chiếu đất. Ngược lại, chính phủ Miến bảo bạo loạn giữa 2 phe Hồi giáo Rohingya và Phật giáo Rakhine đã làm 78 người thiệt mạng, 87 người bị thương và hàng ngàn ngôi nhà bị xóa sổ; số người phải tản cư là 52 ngàn. Sau khi ban hành lệnh giới nghiêm nhưng không hiệu quả, tới ngày 10/06, chính phủ đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp và gởi quân đội tới xử lý việc hành chính nhằm ổn định trật tự. Trật tự đâu chưa thấy ổn định, nhưng dựa vào tình trạng khẩn cấp, quân đội và cảnh sát đã bắt giữ hàng loạt người Hồi giáo gốc Rohingya. Một số đông các tổ chức tôn giáo của các sư sải có công trạng từng đóng vai trò chủ yếu trong cuộc đấu tranh đòi dân chủ cho Miến Điện hồi gần đây nay lại xuất hiện để ngăn cản các nỗ lực cứu trợ nhân đạo cho những tập thể người Rohingya đang lâm nạn. Vào tháng 7/2012, chính phủ Miến tuyên bố nhóm thiểu số Rohingya là thành phần Hồi giáo Bengali vô tổ quốc từ Bangladesh sang từ năm 1982, và thành phần nầy không nằm trong danh sách 130 sắc tộc mang quốc tịch Miến. Nói cách khác, đám dân nầy trong con mắt của chính phủ Miến giống hoàn toàn tập thể người Việt Nam sinh sống trong các nhà nổi lênh đênh trên Biển Hồ Tonle Sap ở Cam Bốt: không khai sinh, không căn cước, không hộ khẩu, không hộ chiếu, từ thế hệ nầy đẻ ra thế hệ kế tiếp không được chính phủ nước nào thừa nhận. Vì người Rohingya theo đạo Hồi thuộc phái Sunni và cầu kinh theo lối mật tông thần bí, trong bối cảnh nhà nước hạn chế các cơ hội học hỏi thêm về giáo lý, nên họ tự tìm hiểu lấy về đạo của mình, mặc dù đền thờ Hồi giáo và trường Hồi giáo hiện diện ở mỗi làng xã. Đàn ông tới nhà hội và đền để cầu kinh, nhưng phụ nữ cầu kinh tại nhà. Theo báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế, vì không có quốc tịch Miến, người Rohingya không được quyền sở hữu đất đai, phải ký giấy cam kết mỗi cặp vợ chồng không sinh quá hai đứa con, và phải xin giấy phép đi lại như dân miền Nam Việt Nam phải xin chính quyền Cộng sản cấp phép mới được xê dịch từ xã nầy sang xã khác sau tháng 4/1975. Mười ba năm sau Chiến dịch Long Vương, trong suốt hai năm 1991 và 1992, một đợt đày đọa khác được tiến hành, làm một phần tư triệu người Rohingya nữa lại vượt sông Naf trốn qua Bangladesh, sau khi quân đội Miến cưỡng bức họ lao động không lương trong những công trình và dự án kinh tế, với điều kiện sống ngặt nghèo. Hồi 2005, Cao ủy LHQ Đặc trách Tỵ nạn tìm cách hồi hương số người Rohingya trong các trại tạm cư về lại Miến nhưng nỗ lực nầy đã thất bại. Nay số người sống cò bơ cò bất trong các trại nầy lại đối diện với khó khăn khác, là chính phủ Bangladesh không nuôi ăn họ nữa. Trên đe, dưới búa, họ đành chọn giải pháp mà người nam Việt Nam phải chọn sau 1975: vượt biển để vượt biên. Tháng 2/2009, thủy thủ Nam Dương đã vớt được rất nhiều người tỵ nạn Rohingya lênh đênh đã 21 ngày trong eo biển Malacca giữa bán đảo Mã Lai và đảo Sumatra, trên đường xuống Singapore. Những người không có ghe thuyền đã lội bộ hết bề ngang đất nước, để tới biên giới phía đông và vượt biên qua Thái Lan. Cũng trong tháng 2/2009, báo chí thế giới tố cáo người tỵ nạn Rohingya bị Thái Lan bỏ lên 5 chiếc thuyền kéo ra biển xa và bỏ mặc ngoài khơi, trong khi trong 9 trại tỵ nạn dọc biên giới Thái-Miến, con số người Rohingya đã lên tới 111.000 ngàn đầu người. Thủ tướng Thái Abhisit Vejjajiva ngụy biện rằng “đó là những nỗ lực để gởi những người ấy tới bờ biển nước khác. Khi những chuyện như thế xẩy ra, xin hiểu rằng họ được cung cấp đầy đủ thức ăn và nước uống. Nếu tôi nắm được bằng chứng là ai đã hành động như thế, tôi sẽ xử lý thích đáng”. Không thấy thủ tướng báo cáo kết quả cho công luận quốc tế, chỉ thấy trong số 5 chiếc thuyền bị đem con bỏ chợ, bão đã đánh chìm 4 chiếc, còn xác chiếc thứ 5 đã tìm thấy dạt trở lại vào bờ. Trong năm 2009 nầy, chính phủ Bangladesh thông báo sẽ hồi hương 9 ngàn người tỵ nạn Rohingya trong các trại trở về Miến, nhưng phải chờ tới ngày 16/10/2011, chính phủ Miến mới lên tiếng cho hay họ đồng ý nhận về những người tỵ nạn Rohingya bằng lòng ghi danh.
• Thế giới làm được gì?
Hoa Kỳ đã chính thức lên tiếng kêu gọi chính phủ Miến có hành động tức thời để chặn đứng bạo loạn, và Cao ủy Tỵ nạn LHQ Liên Hiệp Quốc tại Miến Ashok Nigam van nài các phe phái giữ thái độ ôn hòa. Khi tới Miến để gặp Tổng thống Thein Sein và nhà hoạt động dân chủ Aung San Suu Kyi vào ngày 19/11 nầy, cả Ngoại trưởng Clinton lẫn tổng thống Obama ngoài đề tài tháo gỡ bớt lệnh cấm vận để đáp ứng việc chính phủ Miến cải cách dân chủ, hẳn sẽ không tránh khỏi phải chạm tới các chữ “người Rohingya” và “tỉnh Rakhine”. Nhưng một ông tổng thống Mỹ, kiêm tổng tư lệnh quân lực Hoa Kỳ sẽ làm được gì khi đây là một cuộc chém giết mang nội dung tôn giáo.
Ủy ban đặc nhiệm của chính phủ Miến gồm 28 thành viên do tổng thống Thein Sein thành lập hồi tháng Tám đang nát óc để đề ra một giải pháp nhằm dập tắt cơn bạo loạn. Kyaw Yin Hlaing, tổng thư ký ủy ban nói cơ quan ông “đang theo dõi tình hình tỉnh Rakhine một cách rất chặt chẽ”. Chỉ có thế. Từ thủ đô Naypyidaw an bình, ông Hlaing xác định với ký giả báo Financial Times rằng “Cái duy nhất mà chúng tôi có thể làm là đúc kết bản báo cáo. Các chuyên gia nghiên cứu của chúng tôi sẽ đi thực tế xuống tỉnh Rakhine để theo dõi tình hình một cách rất chặt chẽ – trọng trách của chúng tôi chỉ là báo cáo”. Trong khi từ chối bình luận về đợt bạo loạn và giết chóc vừa xẩy ra vài bữa trước, ông nầy nhấn mạnh rằng ủy ban đặc nhiệm của ông rất có thể cần triển hạn bản báo cáo lẽ ra phải hoàn tất vào tháng Mười Một nầy lại vài ba tháng nữa, vì những diễn tiến vừa mới xẩy ra. Trong khi đó, phát ngôn viên của tỉnh Rakhine, ông Myo Thant cho biết cuộc chiến nay đã lan rộng qua hai thị trấn Kyauk Phyu và Myebon, nằm ở phía nam thủ phủ Sittwe của tỉnh. Ông nầy cho biết “Nhà cửa đang bị đốt phá và giao tranh giữa hai cộng đồng đang tiếp diễn. Điều quan trọng nhất lúc nầy là chữa cháy. Chúng tôi đang tìm cách kiểm soát tình thế”.
Sự thiếu trong sáng, vắng mặt công lý và không một chính sách rõ rệt phân minh đã là môi trường dưỡng nuôi bạo loạn và căng thẳng hiện nay tại Miến. Nếu thực sự chính phủ Miến muốn tình hình lắng dịu, họ sẽ thừa sức mạnh để làm, như họ đã chứng minh sức mạnh quân sự và bàn tay thép của mình trong những biến cố đàn áp gần đây. Nếu quả tình chính phủ cần trám dầy mọi đường phố Rakhine bằng lính tráng, họ chỉ cần một tích tắc đồng hồ, như họ đã. Nhưng họ lại gởi tới một vài đơn vị quân sự lác đác, cầm chừng, chiếu lệ. Liên minh với quân đội là đảng chính trị lớn nhất, Đảng Đoàn kết và Phát triển, hoàn toàn do các cựu tướng lãnh nắm quyền. Đảng nầy lại đang gặp phải một khúc xương khó nuốt: Hội đồng Dân chủ Quốc gia, một đảng đối lập do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo. Tháng Tư vừa rồi trong cuộc tuyển cử quốc hội, đảng của bà Suu Kyi chiếm đa số ghế, báo trước rằng đến kỳ bầu cử năm 2015, nếu được tổ chức công bằng và tự do, Đảng Đoàn kết và Phát triển sẽ còn trượt dài nữa. Nên lúc nầy họ co rúm lại, ôm chặt nồi cơm, và nhân vật mà mọi người – cả thế giới bên ngoài lẫn hai phe lâm chiến trong nước trông cậy nhiều nhất – là một người đàn bà.
Tin tức mới nhất cho hay bà Suu Kyi từ chối lên tiếng bênh vực cho người Rohingya thiểu số. Người chiếm giải Nobel Hòa Bình nói rằng cả hai phía Rakhine Phật giáo và Rohingya Hồi giáo đều làm bà bất bình vì những hành động chém giết vừa qua, nên bà không đứng về phe nào cả. Aung San Suu Kyi kết luận gọn: “luật pháp phải được thi hành trước đã, rồi mới xét tới các rắc rối khác.”
Have a nice trip !
Đã quá , chúc các anh bội thu nha .
Chúc các anh gặt hái nhiều thành công.
Hoành tráng quá.
Hóng mấy Bác review địa điểm
Chúc chuyến đi thành công như ý
Ong nhiem phong do nghe
I love all my teacher
chúc NAG chuyến đi thành công!
Welcome to Myanmar…
Welcome and have a nice trip.
Chúc chuyến đi thành công thu hoạch nhiều ảnh đẹp nhé các anh
Quá tuyệt anh
Chuẩn bị đi Mrauk U ha anh Nhiem Hoang?
Huynh quên hỏi đệ trước để có gian theo, chúc các em thắng lợi lớn nha …đã…!
Sẽ phải đến đó vì nó nằm trong bang Rakhine mà!!
E hóng hình từ anh Nhiem Hoang
E chưa đc lên khu vực này
Chuc chuyen di thanh cong tot dep
Can i join you some day?
Chúc anh em mạnh khỏe và bội thu!
Chúc chuyển đi thiệt vui, Nhiem Hoang nhé
Nhiem Hoang và các anh em tới bang Rakhine của Miến Điện thì nhớ thận trọng. Anh gởi Nhiệm tham khảo thêm chuyện xảy ra cách đây gần 5 năm, và hình như mới tái diễn…
TRẬN CHIẾN GIỮA ĐỀN VÀ CHÀU Ở MIẾN ĐIỆN
Ba thanh niên phục kích đón đường cướp của, hiếp dâm và giết chết một cô gái 26 tuổi ở mạn tây Miến Điện trong tỉnh Rakhine chỉ cách nước láng giềng Bangladesh một con sông. Một hình tội bé bằng hạt cát so với các biến động chính trị khác trên thế giới đã trở thành ngòi nổ để làm bộc phát các vụ bạo loạn chủng tộc và tôn giáo tiếp theo, làm hàng trăm người bị giết, và hàng ngàn căn nhà bị đốt cháy. Chính phủ đã ban hành tình trạng khẩn cấp để quân đội có thể nhanh chóng can thiệp, nhưng cuộc chém giết đang và sẽ không ngừng lại do một sắc lệnh của chính phủ trung ương ở mãi đâu đâu, tận thủ đô Naypyidaw xa xăm…
• Ngòi nổ
5g15 chiều 28/05/2012, ba thanh niên Hồi giáo tên Htet Htet Rawshi 23 tuổi, Rawphi 18 tuổi và Khochi Luyu 21 tuổi mai phục bên sau cây đước ở bìa làng Kyaut Ne Maw để đánh cướp cô thợ may Ma Thida Htwe trên đường về xã Kyauknimaw. Sau khi hè nhau hiếp hội đồng, chúng giết cô gái để phi tang. Ba nghi can đã bị bắt giữ ngay trong vòng 24 giờ. Vụ án mạng đã khơi động những căng thẳng vốn đã âm ỉ từ lâu giữa người địa phương thuộc tỉnh Rakhine và người sắc tộc Rohingya từ Bangladesh sang định cư. Kết quả là hôm 30/05 mai táng nạn nhân, nhiều người bản xứ Rakhine đã tiện thể kéo nhau tới bót cảnh sát Rambree để bày tỏ phản ứng và đòi hỏi công lý. Vẫn chưa hạ hỏa, bốn bữa sau, ngày 3/06, một đám đông khoảng 300 người đã tấn công một xe đò có hành khách Hồi giáo trên xe tại Taungup vì tưởng là trên xe có những tên sát nhân. Họ đã kéo bừa hành khách đạo Hồi xuống xe để giết, trước khi phóng hỏa thiêu rụi chiếc xe. Thực ra, các nạn nhân là tín đồ Hồi giáo vô can, đi hành hương về. Cũng trong ngày hôm ấy, U Aung Than Wai, một người lãnh đạo của ban bảo vệ chợ gần thủ phủ Sittwe đột ngột mất tích, và câu chuyện nầy bỗng trở thành một nghi vấn nữa về xung đột giữa tín đồ hai tôn giáo. Ông U Aung Than Wai là khuôn mặt chính luôn nêu ra các khó khăn của các nhân viên tiếp thị, nhất là mức thuế đánh quá cao vào các cửa hàng. Thựa ra, quyền thâu thuế đã được đấu giá hôm 2/06, và phần thắng cuộc đấu thầu lọt vào tay những người Rohingya từ Bangladesh đến định cư. Aung Than Wai bị các tay anh chị thuộc phía Rohingya hăm dọa, nên không phải bị bắt cóc như lời đồn, mà ông chỉ âm thầm trốn ở nhà bà con. Khoảng 7 giờ tối, bà vợ tên Daw Aung Than Mya kéo thêm 10 phụ nữ nữa tới bót cảnh sát báo cáo chồng mình mất tích sau khi lời qua tiếng lại với các tay anh chị phía Rohingya. Gần nửa đêm, ông Aung Than Wai mới xuất hiện trước đám đông khoảng 200 người địa phương, sau đó vào lánh nạn trong đồn cảnh sát. Lấy lý do tìm cách bắt giữ các tay anh chị dân Rohingya, dân Miến tìm cánh tấn công đồn cảnh sát, nên bị cảnh sát phản công bằng đạn thật và lựu đạn cay, làm 11 người Miến bị thương trong vụ đụng độ nầy.
Mười tín đồ Hồi giáo bị đánh chết oan đã làm các đám đông khác gồm người chính gốc Miến Điện theo đạo Hồi xuống đường ở cố đô Rangoon và tập trung ở đền Sule, làm chính phủ phải chỉ định một bộ trưởng và một cảnh sát trưởng cao niên đứng ra thành lập một ủy ban để điều tra vụ việc, với nhiệm vụ phải xác định nguyên nhân và truy tìm những kẻ chủ mưu để truy trố ra tòa. Bốn tuần lễ sau, có 30 người trong đám phục kích xe đò đã bị bắt giữ vì liên quan đến vụ giết 10 hành khách Hồi giáo. Ủy ban cũng tìm ra nguyên nhân vụ giết cô thợ may: thủ phạm Htet Htet Rawshi theo dõi và nắm được thông lệ của cô Ma Thida Htwe hàng ngày vẫn đi đi về về giữa xã cô cư ngụ với tiệm may; hắn lại đang lúc cần gấp một khoản tiền để cưới vợ, nên thoạt đầu chỉ định đánh cướp tư trang trên người cô, hắn rủ thêm Rawphi và Khochi để tiện áp đảo. Khi gặp cô một mình, chúng chĩa dao nhọn, kéo cô vào lùm cây để thay nhau cưỡng hiếp, sau đó giết chết cô rồi lột sạch nữ trang. Để tránh bạo động chủng tộc và ngăn dân làng có hành động nguy hại cho tính mạng các bị can, chính quyền địa phương đã chuyển ba thanh niên tới khám đường Kyaukpyu vào sáng 30/05, nhưng tới sau trưa, khoảng 100 người địa phương Rakhine tới bót cảnh sát đòi phải giao các thủ phạm cho họ.
• Đổ thêm dầu vào lửa
Ngày 8/06/2012, tín đồ Hồi giáo cầu kinh ở đền thờ trung ương của thị trấn Maung Daw. Khoảng 1 giờ trưa, khoảng 1.000 người Rohingya bắt đầu khởi động bạo loạn trước ngân hàng Kan Baw Za bằng cách ném gạch đá vào nhà khách và một căn hộ khác. Lúc 2 giờ, một khu chợ bị phóng hỏa trong đó có nhà khách Thazin và 6 cửa tiệm bị cháy rụi. Tiếp theo, tu viện Baho bị nổi lửa, ngọn lửa cháy lan qua làng Bohmu. Ở khu phố Myo Oo, hai căn nhà bị đốt cùng lúc với các thiền viện ở làng Kha Yay Myine và làng Nyaung Chaung. Tới 5g15, cảnh sát tiến hành tuần tra và triệt hạ các chướng ngại vật. Đúng lúc ấy, từ trên một cao ốc, người Rohingya Hồi giáo bất thần nổ súng vào đám đông thường dân và toán cảnh sát đang tìm cách khống chế khoảng 10 người Rohingya bạo động có vũ khí ở bên dưới. Những người bị trúng đạn được đưa đi cấp cứu ở bệnh viện Sittwe. Đến tối, một toán Rohingya bạo động khoảng 20 người đột kích bệnh viện Maung Daw và nhân viên bệnh viện phải chạy tìm chỗ ẩn núp. Hai căn nhà bên trước bệnh viện bị nổi lửa, người trong nhà chạy vào các tu viện để nương náu. Tại Sittwe, một đám tang trở thành đám hoảng loạn khi người Rohingya từ làng The Chaung tới quấy phá, làm 3 chiếc xe trong đoàn xe đám tang quay đầu chạy lui, 2 chiếc còn lại bị mất liên lạc. 20 nhà sư trong đám ma được cảnh sát che chở đưa tới viện đại học Rohingya lánh nạn. Dân địa phương ở tỉnh lỵ Sittwe nhận xét rằng tình hình rối loạn nầy sẽ đưa tới xung đột tôn giáo hơn là căng thẳng sắc tộc. Đến lúc nầy quân đội đang kiểm soát thị trấn Maung Daw, mặc dù khoảng 200 người Rohingya bao vây đồn cảnh sát ở xã San Pya, làm cảnh sát phải giải tỏa vòng vây bằng cách bắn chỉ thiên. Khoảng 30 ngôi làng đã bị thiêu rụi và đồn cảnh sát Laung Don bị vây hãm. Một số trẻ em lánh nạn bên trong tu viện Wai Thar Li đã chết, tu viện đang cháy. Trong khi đó, U Khin Yee, Bộ trưởng Bộ Di trú Miến Điện khẳng định rằng những người Rohingya không phải là một sắc dân của quốc gia ông.
Ngày 9/06, chính phủ ra lệnh giới nghiêm tại Maund Daw và cho quân đội hành quân vào thị trấn để giải vây cho người địa phương bị kẹt trong các khu phố, còn dân gốc Rohingya tập trung ở làng Bo Hmu đang bốc cháy để tiến về thị trấn. Tiếng súng nghe rất rõ ở nơi nầy nơi kia.
Một phóng viên ảnh của thông tấn xã AP tới được thị trấn Kyauktaw nằm cách thủ phủ Sittwe của tỉnh Rakhine 75 km kể rằng anh đã trông thấy 11 người bị trúng đạn được xe cấp cứu chở tới bệnh xá nhỏ chỉ có 25 giường bệnh. Tới nơi, một người đã vừa chết. Những nạn nhân nầy đều là người Miến theo đạo Phật, điều nầy cho thấy hoặc bệnh viện không nhận bệnh nhân theo Hồi giáo, hoặc là người Rohingya bị thương bằng lòng chịu chết thay vì được chở đến đây. Một thanh niên tình nguyện phụ giúp ở bệnh xá tên Min Oo cho hay đã có 5 xác chết được mang tới đây trong đó có một xác phụ nữ. Các nạn nhân và xác chết được chở bằng thuyền từ các nơi hẽo lánh xa 16 km, rồi mới được xe cứu thương tiếp chuyển từ thuyền máy.
Phóng viên AP thuật lại lời một dân làng người Rakhine cho biết tình hình rất căng thẳng và rối rắm. Khi hai nhóm Rakhine và Rohingya đụng độ nhau, lính chính phủ đã bắn vào người Rakhine nên mới có 11 nạn nhân nầy. Trước đây có dư luận cho rằng quân đội không bảo về người Hồi giáo Rohingya, nhưng các nạn nhân đang nằm tại bệnh xá nầy chứng minh là lính tráng làm ngược lại. Lệnh thiết quân luật được quy định nhiều nơi, sau đó được mở rộng thêm đến nhiều khu vực khác. Căng thẳng vẫn âm ỉ, một phần vì chính phủ không tìm ra được giải pháp dài hạn thích đáng nhằm giải quyết cơn khủng hoảng, ngoài biện pháp tiêu cực là cách ly hai nhóm tôn giáo đối nghịch nhau. Mặc dù nhiều người Rohingya chào đời và sinh con đẻ cháu trên đất Miến từ nhiều thế hệ qua, họ vẫn bị nhà nước coi là ngoại kiều – những thành phần ngoại bang lấn chiếm đất đai trù phú của dân Miến.
• Như cháy rừng
Tới nay, bạo loạn do xung đột chủng tộc vẫn kéo dài và lan rộng trong khắp tỉnh Rakhine. Trong mấy ngày vừa qua, thêm 6 tín đồ Phật giáo và nhiều tín đồ Hồi giáo đã bị đối phương giết gần thị trấn cổ Mrauk-U. Có ít nhất 10 làng xã đã trở thành mồi của thần hỏa, sau khi tin tức nói có 3 phật tử bị phe Hồi giáo giết, hai trong ba người chết là Aung Moe, 28 tuổi, và Tha Kyaw, 31. Hai binh sĩ Miến bị bắn trọng thương, sống chết thế nào không rõ. Lửa cũng đã làm chết cháy một bô lão Hồi giáo. Những con số với đơn vị ngàn nhà bị thiêu rụi, hàng trăm người chết bây giờ đã thành quá quen tai, nhất là trong khi mỗi bên đều tất bật tự bảo vệ, và bên nào cũng biết cách tự vệ tốt nhất là tấn công, tiên hạ thủ vi cường, mình không giết người, thì người giết mình. Quân đội phong tỏa mọi đường sá dẫn vào khu Tharat Ok và Parein vừa xảy ra bạo loạn và lửa cháy nên các phóng viên khác khó kiểm chứng độ xác thực của mọi tin tức.
Cho đến 9 giờ sáng ngày 22/10, từ xa vẫn còn nhìn thấy được ngọn khói bốc cao từ làng Mrauk-U. Người ta thấy hàng trăm người Rakhine theo đạo Phật từ các vùng lân cận, phần lớn là thanh niên trẻ, lao về phía đang xảy ra hỗn loạn và khói lửa, bằng cách chạy bộ, bằng xe gắn máy, bằng xe tuk-tuk ba bánh, và bằng các chuyến xe đò đầy ắp cả trên mui. Họ võ trang bằng bất cứ gì có thể kiếm được: dao phát rẫy, liềm cắt cỏ, chỉa xúc rơm, giáo cán dài, ná dây thun, bom dầu hỏa. Khi nhà báo hỏi đi đâu, họ trả lời bằng cách đưa tay làm cử chỉ đường dao cắt qua cổ họng. Khi đêm xuống, làng Mrauk-U được thanh niên cũng vũ trang như thế canh giữ, còn phía thanh niên Rakhine thì trốn vào thị trấn để tránh bị đánh úp. Ngày kế, các tin tức cho biết là lửa bốc cháy tại hai xã khác, tiếp theo sau một vài vụ giết chóc mới. Xung đột làm các làng xã của người Hồi giáo bị phong tỏa, dân làng không được vào thị trấn, và cộng đồng Rakhine đang tìm cách cô lập những doanh nhân nào bán buôn với người Hồi. Vụ lộn xộn mới nhất nầy bắt nguồn từ tối 21/10, khi một doanh nhân Phật tử Rakhine ở Mrauk-U bị giết vì tội bán một số lượng lớn gạo cho người Hồi giáo.
Mrauk-U xưa kia là thủ phủ của tỉnh Rakhine dưới thời vương quốc độc lập Arakan, nay chỉ còn là một điểm du lịch, với trên dưới 150 chùa chiềng, đền thờ và tu viện trải dài hoặc bên các hồ nước thơ mộng, hoặc giữa những ruộng lúa bao la bát ngát, hay lẩn khuất trong những cánh rừng mông mênh. Nay thì du khách không còn lai vảng, và bạo loạn bắt đầu lan tới Kyauk Phu, nơi các công nhân Nam Hàn đang xây cất trạm bơm gồm hai đường ống dẫn dầu lửa và hơi đốt từ bờ biển vào lục địa Trung quốc ở phía đông bắc.
Tính chung, những cuộc bạo động rải rác nhiều nơi đã gây chết chóc cho ít nhất 90 người, và thiêu hủy không dưới 3 ngàn nóc nhà, làm hàng chục ngàn người phải chạy tứ tán để tỵ nạn ở các trại tiếp cư. Liên Hiệp Quốc đã kêu gọi các bên hòa hoãn. Ashok Nigam, điều hợp viên về Cư trú và Nhân đạo của LHQ tại Miến Điện xin cho nhân viên của ông được phép tức khắc và vô điều kiện vào thăm tất cả mọi cộng đồng đang cần cứu cấp nhân đạo. Lời yêu cầu của LHQ liệt kê những con số dân tỵ nạn khổng lồ vừa chạy trốn đợt bạo loạn mới tại Miến Điện đang tràn ngập các trại tạm cư dành cho 75.000 người nay đã quá tải. LHQ ghi rất cụ thể: “Trợ cấp nhân đạo ngắn hạn và hành động để tiến tới các giải pháp dài hạn là 2 điều cấp bách nhằm giải quyết tận gốc mối xung đột nầy”. Các căng thẳng và hiềm khích vẫn ngấm ngầm sôi sục một phần vì chính quyền Miến thất bại trước việc đề ra bất cứ một giải pháp dài hạn nào cho cơn khủng hoảng, ngoài việc tìm cách cách ly hai nhóm dân tộc và tôn giáo trong một số địa phương trọng điểm.
• Sắc dân Rohingya thiểu số
Tính đến nay, có cả thảy 800 ngàn người Hồi giáo sống quy tụ ở tỉnh Rakhine ở phía tây Miến Điện trộn lẫn giữa 3 triệu người Miến theo đạo Phật đông gấp bốn lần. Họ được gọi chung bằng cái tên Rohingya – những người mà LHQ xác định là thành phần thiểu số bị ngược đãi nặng nề nhất trên hành tinh này, nhiều người trong số nầy đã trốn chết chạy tới nương thân ở các trại tỵ nạn và các chuồng chứa người ở nước láng giềng Bangladesh hay dọc miền biên thùy Thái-Miến.
Mười bốn năm sau biến cố Miến Điện chinh phục miền Arakan vào năm 1785 – nơi về sau nầy trở thành tỉnh Rakhine hiện nay – 35 ngàn dân bộ tộc Arakan (tức Rohingya) chạy loạn tới khu vực lân cận Chittagong bên phần đất Bengal (nay là Bangladesh) thuộc Anh để núp bóng chính quyền Anh và tránh bị người Miến ngược đãi. Tiến vào miền Arakan, người Miến xử tử hàng ngàn đàn ông Arakan, và trục xuất hầu hết người mang dòng máu Arakan còn sót lại vào miền trung Miến. Khi Đế quốc Anh tiến vào miền Arakan, những người dân còn sống sót cho biết họ là dân Rohingya, hoặc hậu duệ của bộ tộc Arakan. Chính sách của Anh thời bấy giờ khuyến khích người dân Bengal sống quanh đó di cư vào khu vực thưa dân và đất đai phì nhiêu để làm nông. Đại công ty Đông Ấn của Anh mở rộng mạng lưới hành chánh của họ tới miền Arakan, việc nầy đưa đến tình trạng xóa bỏ biên giới quốc tế giữa Bengal và Arakan (tức Bangladesh và Miến Điện hiện nay), cũng như việc qua lại giữa hai miền coi như di chuyển nội địa, không còn là di trú giữa hai quốc gia. Thống kê dân số do Anh tiến hành vào năm 1891 ghi nhận sự hiện diện 58.255 người Hồi giáo trong vùng Arakan, và tới năm 1911, con số nầy lên tới 178.647 người. Làn sóng di cư tăng vọt chủ yếu là do biện pháp thu dụng lao động của Anh để làm việc trên các ruộng lúa. Từ Bengal, dân chúng tràn về Arakan bằng từng đợt quy mô, và việc người Ấn đổ xô qua đất Miến là hiện tượng quốc tế, không chỉ khoanh vùng tại khu vực Arakan. Sử gia Thant Myint-U viết: “Vào đầu thế kỷ 20, người Ấn tới Miến bằng con số không dưới một phần tư triệu đầu người mỗi năm, riêng năm 1927 là đỉnh cao nhất, con số nầy lên đến 480.000 người; thủ đô Rangoon lúc ấy đã có con số dân cư 13 triệu người, vượt quá New York là thành phố cảng tiếp nhận di dân đông nhất thế giới.” Vào thời kỳ nầy, trong các thành thị lớn của Miến như Rangoon, Sittwe, Bassein, Moulmein, người Ấn Độ đã trở thành đa số, làm chính quyền địa phương của người Miến dưới sự cai trị của Anh đã phản ứng bằng những hành động kỳ thị, vì mặc cảm thiểu số, và nỗi lo sợ. Trái bom nổ chậm do ảnh hưởng của việc di cư hàng loạt nầy đe dọa nặng nhất là tại Arakan, một khu vực thưa dân, khiến chính phủ Anh thực sự lo ngại. Năm 1938, đứng trước những xung khắc và thù hận giữa hai phía người địa phương Rakhine theo Phật giáo và người Rohingya theo Hồi giáo, chính phủ Luân Đôn thành lập Ủy ban Điều tra do James Ester và Tin Tut tiến hành, nhằm tìm một lối thoát. Sau khi điều nghiên, ủy ban nầy đề xuất việc vẽ lại đường biên giới quốc gia cụ thể, nhưng trong khi đang chờ phê chuẩn, thì Thế chiến Thứ Hai ập tới.
• Lịch sử tái diễn?
Vào giữa cuộc thế chiến, hai ngày sau khi 550 tù nhân Pháp gốc Do Thái đầu tiên bị Đức quốc xã tống lên xe lửa từ trại giam Compiegne tới lò thiêu sống Auschwitz & Birkenau, và 700 người Ba Lan gốc Do Thái đầu tiên từ trại giam Lvov tới trại tập trung Belzec để chờ chết, hôm 28/03/1942, chừng 5.000 người Hồi giáo sống ở 2 thị trấn Minbya và Mrohaung đã bị tín đồ Phật giáo tỉnh Rakhine tàn sát. Cũng trong thời điểm nầy, tín đồ Hồi giáo ở mạn bắc tỉnh Rakhine giết khoảng 20 ngàn người địa phương theo Phật giáo, trong đó có cả Phó Cao ủy U Oo Kyaw Khaing – người có nhiệm vụ làm trung gian hòa giải tín đồ hai tôn giáo. Khi quân Nhật tiến vào Miến Điện, các lực lượng Anh rút lui về phía Ấn Độ, bỏ lại các miền đất và dân chúng phía sau trong cảnh vô chính phủ giữa Nhật và Anh, bạo loạn đã bùng nổ, giữa bên theo và bên chống chính quyền Anh, cũng như giữa phe Hồi giáo Rohingya và phe Phật giáo Rakhine. Đã thế, chính phủ Anh lại trao vũ khí cho các nhóm Hồi giáo ở mạn bắc tỉnh Arakan để tạo thành khu vực trái độn an toàn giữa lính Anh với quân Nhật. Tập thể Rohingya nầy tích cực ủng hộ phe Đồng Minh trong suốt cuộc thế chiến, và chống lại quân Nhật. Họ đảm nhiệm việc do thám các hoạt động của Nhật để báo lại cho phe Đồng Minh, do đó, lính Nhật đã thực hiện vô số vụ hiếp dâm, giết chóc cũng như tra tấn hàng ngàn thường dân Rohingya, làm ít ra 22 ngàn người sắc tộc nầy đã phải vượt biên chạy qua Bengal nương náu, chưa kể 40 ngàn người khác đào tẩu tới Chittagong sau những chuỗi tàn sát dưới tay người Miến và lính Nhật.
Thế chiến Thứ Nhì chấm dứt, nhưng chiến tranh và thù hận giữa phe Hồi giáo Rohingya và phe Phật giáo Rakhine ở Miến Điện thì không. Giới cao niên Rohingya thành lập đảng Mujahid tại miền bắc Arakan vào năm 1947, với chủ trương thành lập một quốc gia Hồi giáo tự trị ngay trong vùng Arakan. Đảng nầy đã hoạt động nhưng chưa đạt được thành quả khả quan nào, thì tướng Ne Win và Hội Đồng Cách mạng với chủ trương xã hội chủ nghĩa của ông làm đảo chánh quân sự ngày 2/03/1962, đặt đất nước dưới tình trạng thiết quân luật suốt 12 năm. Năm 1978, Chiến dịch quân sự Nagamin (Long Vương) được tiến hành, làm phần lớn người Hồi giáo phải băng sông Naf qua Bangladesh, hay dùng thuyền vượt biển tới tận thành phố cảng Karachi của Pakistan để nương náu. Suốt nửa thế kỷ cầm quyền vùa qua, chính phủ quân sự Miến dựa vào hậu thuẫn của người quốc gia Miến và vào môn phái Phật giáo Theravada để củng cố quyền lực, nên họ chẳng phải che giấu thái độ kỳ thị với các nhóm thiểu số như người Hoa thuộc Quả Cảm tộc (Kolang) và Phan Thái tộc (Panthay), nhất là sắc tộc Rohingya theo đạo Hồi. Do đó, xung khắc giữa người Rakhine và Rohingya đã mang tính chất truyền thống và lịch sử, và việc đốt cháy hoàn toàn nhiều làng xã với hàng ngàn nóc gia, cơ quan chính quyền, trường học từ đầu tháng Sau đến nay là chuyện mặc nhiên, còn vụ cướp của, hiếp dâm, sát hại cô thợ may Ma Thida Htwe bất quá chỉ là giọt nước sau chót làm tràn ly nước đã đầy tới miệng. Theo ông Tun Khin, chủ tịch hội người Miến gốc Rohingya tại Anh, đợt nầy đã có 650 người Rohingya bị giết, 1.200 người mất tích, và trên 80 ngàn người lâm cảnh màn trời chiếu đất. Ngược lại, chính phủ Miến bảo bạo loạn giữa 2 phe Hồi giáo Rohingya và Phật giáo Rakhine đã làm 78 người thiệt mạng, 87 người bị thương và hàng ngàn ngôi nhà bị xóa sổ; số người phải tản cư là 52 ngàn. Sau khi ban hành lệnh giới nghiêm nhưng không hiệu quả, tới ngày 10/06, chính phủ đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp và gởi quân đội tới xử lý việc hành chính nhằm ổn định trật tự. Trật tự đâu chưa thấy ổn định, nhưng dựa vào tình trạng khẩn cấp, quân đội và cảnh sát đã bắt giữ hàng loạt người Hồi giáo gốc Rohingya. Một số đông các tổ chức tôn giáo của các sư sải có công trạng từng đóng vai trò chủ yếu trong cuộc đấu tranh đòi dân chủ cho Miến Điện hồi gần đây nay lại xuất hiện để ngăn cản các nỗ lực cứu trợ nhân đạo cho những tập thể người Rohingya đang lâm nạn. Vào tháng 7/2012, chính phủ Miến tuyên bố nhóm thiểu số Rohingya là thành phần Hồi giáo Bengali vô tổ quốc từ Bangladesh sang từ năm 1982, và thành phần nầy không nằm trong danh sách 130 sắc tộc mang quốc tịch Miến. Nói cách khác, đám dân nầy trong con mắt của chính phủ Miến giống hoàn toàn tập thể người Việt Nam sinh sống trong các nhà nổi lênh đênh trên Biển Hồ Tonle Sap ở Cam Bốt: không khai sinh, không căn cước, không hộ khẩu, không hộ chiếu, từ thế hệ nầy đẻ ra thế hệ kế tiếp không được chính phủ nước nào thừa nhận. Vì người Rohingya theo đạo Hồi thuộc phái Sunni và cầu kinh theo lối mật tông thần bí, trong bối cảnh nhà nước hạn chế các cơ hội học hỏi thêm về giáo lý, nên họ tự tìm hiểu lấy về đạo của mình, mặc dù đền thờ Hồi giáo và trường Hồi giáo hiện diện ở mỗi làng xã. Đàn ông tới nhà hội và đền để cầu kinh, nhưng phụ nữ cầu kinh tại nhà. Theo báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế, vì không có quốc tịch Miến, người Rohingya không được quyền sở hữu đất đai, phải ký giấy cam kết mỗi cặp vợ chồng không sinh quá hai đứa con, và phải xin giấy phép đi lại như dân miền Nam Việt Nam phải xin chính quyền Cộng sản cấp phép mới được xê dịch từ xã nầy sang xã khác sau tháng 4/1975. Mười ba năm sau Chiến dịch Long Vương, trong suốt hai năm 1991 và 1992, một đợt đày đọa khác được tiến hành, làm một phần tư triệu người Rohingya nữa lại vượt sông Naf trốn qua Bangladesh, sau khi quân đội Miến cưỡng bức họ lao động không lương trong những công trình và dự án kinh tế, với điều kiện sống ngặt nghèo. Hồi 2005, Cao ủy LHQ Đặc trách Tỵ nạn tìm cách hồi hương số người Rohingya trong các trại tạm cư về lại Miến nhưng nỗ lực nầy đã thất bại. Nay số người sống cò bơ cò bất trong các trại nầy lại đối diện với khó khăn khác, là chính phủ Bangladesh không nuôi ăn họ nữa. Trên đe, dưới búa, họ đành chọn giải pháp mà người nam Việt Nam phải chọn sau 1975: vượt biển để vượt biên. Tháng 2/2009, thủy thủ Nam Dương đã vớt được rất nhiều người tỵ nạn Rohingya lênh đênh đã 21 ngày trong eo biển Malacca giữa bán đảo Mã Lai và đảo Sumatra, trên đường xuống Singapore. Những người không có ghe thuyền đã lội bộ hết bề ngang đất nước, để tới biên giới phía đông và vượt biên qua Thái Lan. Cũng trong tháng 2/2009, báo chí thế giới tố cáo người tỵ nạn Rohingya bị Thái Lan bỏ lên 5 chiếc thuyền kéo ra biển xa và bỏ mặc ngoài khơi, trong khi trong 9 trại tỵ nạn dọc biên giới Thái-Miến, con số người Rohingya đã lên tới 111.000 ngàn đầu người. Thủ tướng Thái Abhisit Vejjajiva ngụy biện rằng “đó là những nỗ lực để gởi những người ấy tới bờ biển nước khác. Khi những chuyện như thế xẩy ra, xin hiểu rằng họ được cung cấp đầy đủ thức ăn và nước uống. Nếu tôi nắm được bằng chứng là ai đã hành động như thế, tôi sẽ xử lý thích đáng”. Không thấy thủ tướng báo cáo kết quả cho công luận quốc tế, chỉ thấy trong số 5 chiếc thuyền bị đem con bỏ chợ, bão đã đánh chìm 4 chiếc, còn xác chiếc thứ 5 đã tìm thấy dạt trở lại vào bờ. Trong năm 2009 nầy, chính phủ Bangladesh thông báo sẽ hồi hương 9 ngàn người tỵ nạn Rohingya trong các trại trở về Miến, nhưng phải chờ tới ngày 16/10/2011, chính phủ Miến mới lên tiếng cho hay họ đồng ý nhận về những người tỵ nạn Rohingya bằng lòng ghi danh.
• Thế giới làm được gì?
Hoa Kỳ đã chính thức lên tiếng kêu gọi chính phủ Miến có hành động tức thời để chặn đứng bạo loạn, và Cao ủy Tỵ nạn LHQ Liên Hiệp Quốc tại Miến Ashok Nigam van nài các phe phái giữ thái độ ôn hòa. Khi tới Miến để gặp Tổng thống Thein Sein và nhà hoạt động dân chủ Aung San Suu Kyi vào ngày 19/11 nầy, cả Ngoại trưởng Clinton lẫn tổng thống Obama ngoài đề tài tháo gỡ bớt lệnh cấm vận để đáp ứng việc chính phủ Miến cải cách dân chủ, hẳn sẽ không tránh khỏi phải chạm tới các chữ “người Rohingya” và “tỉnh Rakhine”. Nhưng một ông tổng thống Mỹ, kiêm tổng tư lệnh quân lực Hoa Kỳ sẽ làm được gì khi đây là một cuộc chém giết mang nội dung tôn giáo.
Ủy ban đặc nhiệm của chính phủ Miến gồm 28 thành viên do tổng thống Thein Sein thành lập hồi tháng Tám đang nát óc để đề ra một giải pháp nhằm dập tắt cơn bạo loạn. Kyaw Yin Hlaing, tổng thư ký ủy ban nói cơ quan ông “đang theo dõi tình hình tỉnh Rakhine một cách rất chặt chẽ”. Chỉ có thế. Từ thủ đô Naypyidaw an bình, ông Hlaing xác định với ký giả báo Financial Times rằng “Cái duy nhất mà chúng tôi có thể làm là đúc kết bản báo cáo. Các chuyên gia nghiên cứu của chúng tôi sẽ đi thực tế xuống tỉnh Rakhine để theo dõi tình hình một cách rất chặt chẽ – trọng trách của chúng tôi chỉ là báo cáo”. Trong khi từ chối bình luận về đợt bạo loạn và giết chóc vừa xẩy ra vài bữa trước, ông nầy nhấn mạnh rằng ủy ban đặc nhiệm của ông rất có thể cần triển hạn bản báo cáo lẽ ra phải hoàn tất vào tháng Mười Một nầy lại vài ba tháng nữa, vì những diễn tiến vừa mới xẩy ra. Trong khi đó, phát ngôn viên của tỉnh Rakhine, ông Myo Thant cho biết cuộc chiến nay đã lan rộng qua hai thị trấn Kyauk Phyu và Myebon, nằm ở phía nam thủ phủ Sittwe của tỉnh. Ông nầy cho biết “Nhà cửa đang bị đốt phá và giao tranh giữa hai cộng đồng đang tiếp diễn. Điều quan trọng nhất lúc nầy là chữa cháy. Chúng tôi đang tìm cách kiểm soát tình thế”.
Sự thiếu trong sáng, vắng mặt công lý và không một chính sách rõ rệt phân minh đã là môi trường dưỡng nuôi bạo loạn và căng thẳng hiện nay tại Miến. Nếu thực sự chính phủ Miến muốn tình hình lắng dịu, họ sẽ thừa sức mạnh để làm, như họ đã chứng minh sức mạnh quân sự và bàn tay thép của mình trong những biến cố đàn áp gần đây. Nếu quả tình chính phủ cần trám dầy mọi đường phố Rakhine bằng lính tráng, họ chỉ cần một tích tắc đồng hồ, như họ đã. Nhưng họ lại gởi tới một vài đơn vị quân sự lác đác, cầm chừng, chiếu lệ. Liên minh với quân đội là đảng chính trị lớn nhất, Đảng Đoàn kết và Phát triển, hoàn toàn do các cựu tướng lãnh nắm quyền. Đảng nầy lại đang gặp phải một khúc xương khó nuốt: Hội đồng Dân chủ Quốc gia, một đảng đối lập do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo. Tháng Tư vừa rồi trong cuộc tuyển cử quốc hội, đảng của bà Suu Kyi chiếm đa số ghế, báo trước rằng đến kỳ bầu cử năm 2015, nếu được tổ chức công bằng và tự do, Đảng Đoàn kết và Phát triển sẽ còn trượt dài nữa. Nên lúc nầy họ co rúm lại, ôm chặt nồi cơm, và nhân vật mà mọi người – cả thế giới bên ngoài lẫn hai phe lâm chiến trong nước trông cậy nhiều nhất – là một người đàn bà.
Tin tức mới nhất cho hay bà Suu Kyi từ chối lên tiếng bênh vực cho người Rohingya thiểu số. Người chiếm giải Nobel Hòa Bình nói rằng cả hai phía Rakhine Phật giáo và Rohingya Hồi giáo đều làm bà bất bình vì những hành động chém giết vừa qua, nên bà không đứng về phe nào cả. Aung San Suu Kyi kết luận gọn: “luật pháp phải được thi hành trước đã, rồi mới xét tới các rắc rối khác.”
NgyThanh (10/11/2012)